Σαν άνθρωπος έχω πρόβλημα με ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό. Έχω πρόβλημα με την αίσθηση ανωτερότητας που έχουν, από ό,τι φαίνεται, οι περισσότεροι στις μέρες μας. Ξέρω ξέρω… Και μόνο που κάνω αυτήν την εισαγωγή αναιρώ τον εαυτό μου. Είναι σαν να έχω και εγώ αυτήν την αίσθηση ανωτερότητας, επιχειρώντας να σου «εξηγήσω» κάτι.
Δεν βγάζω την ουρά μου απ’ έξω, αλλά τουλάχιστον μπορώ να σου υποσχεθώ ότι έχω τόσο έντονο σύνδρομο κατωτερότητας που αν και υπάρχει το μισητό χαρακτηριστικό μέσα μου, η έλλειψη αυτοπεποίθησής μου το ροκανίζει πού και πού.
Η αίσθηση ανωτερότητας στην πράξη
Σίγουρα θα αναρωτιέσαι τι ακριβώς έχω στο μυαλό μου σχετικά με την αίσθηση ανωτερότητας. Θα σου πω δύο πράγματα που μου συνέβησαν και που με ταρακούνησαν. Δεν ξέρω γιατί μου έμειναν τόσο έντονα στο μυαλό, αλλά κάπως εντυπώθηκαν και κόλλησαν εκεί.
Κάποια στιγμή δούλευα σε ένα call center για πωλήσεις, την ίδια περίοδο κατά την οποία διάβαζα ανελλιπώς για να καταφέρω να περάσω στο μεταπτυχιακό που με ενδιέφερε. Όποιος έχει δουλέψει σε call center ξέρει ότι είναι χαμένος από χέρι σε κάθε διαφωνία, καθώς το αδιαμφησβήτητα σωστό επιχείρημα είναι: «Ενοχλείς τον κόσμο. Σου αξίζει να σε κάψουν στην πυρά. Απλά».
Δεν πρόκειται να υπερασπιστώ την επιλογή μου, ούτε να αναφερθώ στους κοινωνικοοικονομικούς λόγους για τους οποίους ορισμένα παιδιά καταλήγουν σε όχι και τόσο ευχάριστες δουλειές. Δεν θα βρω το δίκιο μου. Οπότε θα σου πω απλά τις εμπειρίες μου.
Η πρώτη ήταν σύντομη και γλυκιά. Κάλεσα έναν τύπο και αφού ούρλιαξε για λίγο, έκλεισε με ένα ωραίο: «Πουτάνα». Τα 4 χρόνια των σπουδών μου, αλλά και η επικείμενη εξέταση για τις μεταπτυχιακές μου σπουδές, πέρασαν σαν φλασιά από μπροστά μου. Πουτάνα… Αν ήμουν πουτάνα, σκέφτηκα, θα πληρωνόμουν περισσότερο σε σχέση με αυτά που παίρνω τώρα για να ακούω εσένα.
Η δεύτερη ήταν από φιλανθρωπία. Ένας καλός κυριούλης θεώρησε απαραίτητο να μου πει ότι ο ίδιος δεν θα άφηνε ποτέ το παιδί του να κάνει μια τέτοια δουλειά.
Καταρχάς, μπάρμπα, τι νομίζεις ότι ξέρεις για τους γονείς μου; Θα τολμούσες να πεις το ίδιο μπροστά τους; Ή θα ντρεπόσουν να τους κοιτάξεις; Αλλά μάλλον δεν θα ντρεπόσουν. Γιατί έτσι έχεις μάθει. Έχεις μάθει ότι οτιδήποτε κάτω από αυτό που θεωρείς ιδανικό εσύ είναι σκουπίδι. Μπορεί αυτό να με πείραξε περισσότερο και από το «πουτάνα», τελικά.
Να τη πάλι, λοιπόν. Η αίσθηση ανωτερότητας. «Εγώ ποτέ». Εγώ. Δέχομαι ότι κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει εύκολα από αυτό το τυραννικό «εγώ». Στο κάτω κάτω, ένας εγκέφαλος μέσα σε ένα βάζο με δυο τρύπες είμαστε. Δεν είναι κάπως σαν αυταπάτη να νομίζουμε ότι μπορούμε να καταλάβουμε τι σκέφτεται ο άλλος; Τι βιώνει;
Και έπειτα, με καθιστούν εμένα οι σπουδές μου ανώτερη από κάποιον που σπάει την πλάτη του, κουβαλώντας μπετά κάθε μέρα;
Η αίσθηση ανωτερότητας στην κορύφωσή της
Ζούμε σε μια κοινωνία η οποία, όσο είμαστε ακόμη μικροί, μας μαθαίνει πως είμαστε μοναδικές, μικρές χιονονιφάδες. Επίσης, μας μαθαίνει πως η αποτυχία είναι ντροπή.
Πως πρέπει να αρπάζουμε την επιτυχία και να πετυχαίνουμε όλους μας τους στόχους, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι μπορεί να ποδοπατήσουμε κάποιους στην πορεία. Μας μαθαίνει πώς να φτιάχνουμε πύργους από πτώματα για να σκαρφαλώσουμε προς την κορυφή.
Τα χρήματα κινούν τα πάντα. Αν έχεις αρκετά χρήματα μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις. Δεν έχει σημασία που γίνεσαι η μαριονέττα τους. Το πιο σημαντικό είναι να είσαι εντυπωσιακή μαριονέττα. Τόσο όσο χρειάζεται για να τραβήξεις τα βλέμματα στο θέατρο σκιών.
Νιώθουμε πολύ σημαντικοί. Είμαστε πολύ ιδιαίτεροι. Θέλουμε να μας φέρονται με το σεβασμό που μας αξίζει. Στη δουλειά μας να μας έχουν σαν βασιλιάδες, στις φιλίες μας να είμαστε το επίκεντρο, σε όλες μας τις σχέσεις οι άλλοι να ευγνωμονούν που μας έχουν στη ζωή τους. Να πέφτουν και μας φιλούν τα πόδια, να σέρνονται πίσω μας.
Δεν μας αρέσει να μας παίρνουν τηλέφωνο ενοχλητικές πωλήτριες. Τα δευτερόλεπτά μας είναι υπερβολικά σημαντικά. Ζυγίζουν περισσότερο από την πωλήτρια.
Και εμείς; Εμείς σε τι ακριβώς είμαστε συνεπείς; Δείχνουμε την αντίστοιχη κατανόηση; Κάνουμε καλά τη δουλειά μας; Μας πήρε εφτά χρόνια για να τελειώσουμε μια σχολή και το πιο σημαντικό για εμάς είναι που η άχρηστη μανικιουρίστρια δεν πέτυχε το νύχι; Πλάκα μου κάνεις;
Θέλουμε όλα να λύνονται μαγικά. Να μην χρειάζεται να προσπαθούμε για τίποτα. Και μερικοί από εμάς πράγματι εκτοξεύονται στην κορυφή, χωρίς να έχουν προσπαθήσει ιδιαίτερα. Γιατί το σύμπαν είναι άκαρδο. Γιατί οι κοινωνίες είναι έτσι προγραμματισμένες.
Η δουλειά μόνο. Πάντα. Μόνο.
Το βασικό κριτήριο για να σε «μετρήσει» κανείς θα παρατηρήσεις ότι είναι η δουλειά σου. Κάθισε σε μια παρέα και περίμενε αυτήν την αναπόφευκτη ερώτηση: «Με τι ασχολείσαι;». Και όταν πεις με τι ασχολείσαι θα παρατηρήσεις το ελαφρώς ειρωνικό ύφος, την προσποιητή έκφραση ενδιαφέροντος, το ανασήκωμα της άκρης των χειλιών…
Γιατί κανείς δεν θέλει στην πραγματικότητα να μάθει με τι ασχολείσαι. Θέλει να αναμετρηθεί με εσένα. Θέλει να συγκριθείτε. Θέλει να καθορίσει την θέση του στον κόσμο. Πατώντας σε εσένα. Κι εσύ μπορεί να κάνεις το ίδιο. Συνειδητά ή ασυνείδητα.
Υπάρχουν άνθρωποι τόσο προνομιούχοι που δεν ξέρουν πια τι να κάνουν με τα προνόμιά τους. Και αποφασίζουν να πλακώσουν με αυτά τους άλλους. Είμαστε όλοι έτσι; Είσαι εσύ;
Εγώ;
