Πολύ συχνά, όταν σκεφτόμαστε ζητήματα που άπτονται της ψυχικής υγείας, έχουμε στον νου μας τους κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς και ατομικούς παράγοντες. Ο χώρος της νευρολογίας και της ψυχιατρικής, όμως, εντοπίζει όλο και περισσότερες συνδέσεις της βιολογίας με την ανθρώπινη ψυχολογία.
Η κληρονομικότητα, η φυσιολογία και το νευρολογικό προφίλ (το οποίο συνδέεται και με τη Β12) του ανθρώπου είναι ζητήματα τα οποία ενώ απασχολούν ερευνητικά, είναι πολύ δύσκολο να επηρεαστούν και να μεταβληθούν από τον μέσο άνθρωπο.
Υπάρχει, όμως, ένα ισχυρό μέσο παρέμβασης το οποίο πραγματικά μπορεί να έχει τη δύναμη να διευκολύνει ορισμένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σε επίπεδο ψυχικής, αλλά και σωματικής υγείας: Η διατροφή.
Β12: Η λειτουργία και τα οφέλη της
Η Β12 ή αλλιώς κοβαλαμίνη είναι μία βιταμίνη που σχετίζεται με την ομαλή λειτουργία των νευρικών κυττάρων, τη δημιουργία των ερυθρών κυττάρων και τα επίπεδα ενέργειας του οργανισμού. Επιπλέον, εξ’αιτίας της στενής της σχέσης με τη νευροφυσιολογία του εγκεφάλου, η Β12 είναι υπεύθυνη και για την καλή μνήμη.
Μία λιγότερο γνωστή λειτουργία της Β12 είναι ο ρόλος που διαδραματίζει στη σύνθεση δύο νευροδιαβιβαστών που επηρεάζουν την ψυχοσυναισθηματική ισορροπία και τη διάθεση, τη σεροτονίνη και τη ντοπαμίνη.
Αυτό σημαίνει αυτομάτως ότι διατηρώντας τη Β12 σε φυσιολογικά επίπεδα, επιτυγχάνεται η πρόληψη διαφόρων παθήσεων όπως η αναιμία και οι νευροεκφυλιστικές παθήσεις που, μεταξύ άλλων, επηρεάζουν την όραση, τις γνωστικές λειτουργίες (όπως η μνήμη) και την κινητικότητα.
Ταυτόχρονα, όμως, ακριβώς λόγω του συσχετισμού της με τη νευροψυχιατρική, στοχεύοντας στην επαρκή πρόσληψη της βιταμίνης μπορούμε να ενισχύσουμε τις γραμμές προστασίας μας απέναντι σε διαταραχές διάθεσης και άγχους.
Κατάθλιψη & Β12
Όπως αναφέρθηκε, η Β12 είναι συνυπεύθυνη για τη δημιουργία της σεροτονίνης και της ντοπαμίνης. Αυτές οι δύο ανήκουν στην κατηγορία των νευροδιαβιβαστών, που με απλά λόγια είναι σύνδεσμοι επικοινωνίας μεταξύ των νευρικών κυττάρων.
Η μεν σεροτονίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που στέλνει πληροφορίες σχετικές με συναισθήματα όπως η χαρά και το στρες. Όταν η σεροτονίνη είναι χαμηλή, τότε δημιουργείται ένα εύφορο έδαφος για να εγκαθιδρυθεί η κατάθλιψη (για αυτό το λόγο και η θεραπεία της κατάθλιψης απαιτεί την επαναπρόσληψη σεροτονίνης).
Η δε ντοπαμίνη, για τη σύνθεση της οποίας είναι επίσης συνυπεύθυνη η Β12, εκτός από το ρόλο της στη διάθεση, είναι κεντρική και για τη λειτουργία του συστήματος επιβράβευσης (ή, αλλιώς, ανταμοιβής) του εγκεφάλου, που σχετίζεται με την απόλαυση, την ευχαρίστηση, την καλλιέργεια κινήτρων και την εγρήγορση.
Όταν βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα, προκαλεί συμπτώματα τα οποία καλλιεργούν ένα ιδανικό περιβάλλον για την πυροδότηση της κατάθλιψης. Παρ’ότι δεν είναι άμεσος ο συσχετισμός, η χαμηλή ντοπαμίνη μπορεί να επιφέρει έλλειψη κινήτρων και ενδιαφέροντος σε όσα παλαιότερα προκαλούσαν ευχαρίστηση.
Η έλλειψη στην Β12
Όπως γίνεται αντιληπτό, η Β12 είναι μία βιταμίνη εξαιρετικής σημασίας για τον ανθρώπινο οργανισμό. Δυστυχώς, είναι, επίσης, μία βιταμίνη η οποία δε συντίθεται αυτόνομα. Απαιτείται η πρόσληψη της από εξωτερικές πηγές, είτε αυτή γίνεται μέσω της διατροφής, είτε σε περιπτώσεις στις οποίες υπάρχει κάποια ειδική συνθήκη η οποία παρεμποδίζει την πρόσληψή της, μέσω συμπληρώματος διατροφής.
Το συμπλήρωμα Β12 δεν έχει κάποιο όφελος σε άτομα τα οποία ούτως ή άλλως εμφανίζουν φυσιολογικά επίπεδα στη βιταμίνη. Σε περιπτώσεις, όμως, ηλικιωμένων ή ατόμων με χρόνιες γαστροοισοφαγικές διαταραχές (όπως για παράδειγμα νόσο Crohn’s), μπορεί να διαπιστωθεί ότι υπάρχει μια ανάγκη ενίσχυσης της πρόσληψης Β12.
Ακόμη και άτομα με κατάθλιψη, αν εμφανίσουν, κατά τον αιματολογικό τους έλεγχο χαμηλές ποσότητες Β12 ίσως μπορούν να ωφεληθούν από ένα συμπλήρωμα, όπως δείχνουν οι έρευνες. Πάντοτε προϋποτίθεται, φυσικά η συνεννόηση με έναν ψυχίατρο ή ένα νευρολόγο.
Μια ακόμη ομάδα που φαίνεται ότι ενέχει τον κίνδυνο να εμφανίσει ελλιπείς ποσότητες Β12 είναι οι vegetarians, και πολύ περισσότερο οι vegans. Η βιταμίνη αυτή βρίσκεται σε τροφές τις οποίες οι χορτοφάγοι αποκλείουν από τη διατροφή τους, όπως το συκώτι, το μοσχάρι, το ψάρι, τα θαλασσινά, τα αυγά και το τυρί.
Επομένως, υπάρχουν πιθανότητες να εμφανίσουν αυξημένες ανάγκες για την πρόσληψή της. Διατροφικά, μπορούν να λάβουν Β12 από τροφές όπως η διατροφική μαγιά και τρόφιμα τα οποία περιέχουν προσθήκη της, όπως τα δημητριακά ή το γάλα από καρπούς.
Η διερεύνηση της σχέσης διατροφής και νευροψυχιατρικής βρίσκεται ακόμα στα σπάργανα. Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι ξεκινάμε και αποκτούμε τεχνολογικά εξελιγμένα όργανα μέτρησης και ελέγχου, φαίνεται όμως, επιπλέον, ότι η γνώση που αποκομίζουμε από τις ερευνητικές προσπάθειες χρειάζεται να ενσωματωθεί πιο συστηματικά και στις οδηγίες των επαγγελματιών υγείας προς το ευρύ κοινό.
Σε γενικές γραμμές, το γεγονός ότι η ψυχική υγεία συνδέεται με την πρόσληψη στοιχείων και βιταμινών και τη διατροφή είναι μια ιδέα που ξεκινά ήδη από την εποχή του Ιπποκράτη. Ωστόσο στο χώρο της καταπολέμησης των ψυχικών νοσημάτων εκδηλώνεται, ακόμη, μια βαρύνουσα προτίμηση σε φαρμακευτικές οδούς. Βεβαίως και η φαρμακοθεραπεία είναι ένας πολύτιμος σύμμαχος, η κοινή λογική όμως προστάζει σε μια ολιστική προσέγγιση του οργανισμού.
