Κατά πάσα πιθανότητα γνωρίζεις τον Φρίντριχ Νίτσε (Friedrich Nietzche). Είναι, άλλωστε, ο μεγαλύτερος υπαρξιακός φιλόσοφος του 19ου αιώνα.
«Μαθητής» του Σοπενάουερ, πραγματεύεται θέματα ηθικής, οντολογίας, θρησκείας ή κοινωνικής κριτικής με τρόπο κυνικό, μα και ουσιώδη.
Σε πολλά σημεία της θεωρίας του μιλά για τις σχέσεις: Τη σχέση με τον Εαυτό, τη σχέση με την οικογένεια, τη σχέση με τους άλλους. Αποστάγματα σοφίας μπλέκονται με σχεδόν εριστικά καλέσματα για αυτογνωσία.
Τελικά, παρά την σκληρότητα και την απολυτότητα που μπορεί να έχουν κάποια από τα γραφόμενα του Νίτσε, διαπιστώνει κανείς με πόσο σεβασμό πλησιάζει τον ανθρώπινο πόνο, τη μοναξιά και την αυτοβοήθεια, με το δικό του μοναδικό ύφος.
10 διδαχές του Νίτσε για τη ζωή
«Όσες αλήθειες παραμένουν κρυφές, γίνονται δηλητηριώδεις»
Θερμός υποστηρικτής της ειλικρίνειας και της αναπολογητικής αυθεντικότητας, ο Νίτσε πίστεψε και προώθησε την ευθύτητα στις ανθρώπινες σχέσεις. Αντιλαμβάνεται το ψέμα και την κρυψίνοια σαν ένα αγκάθι, το οποίο περισσότερο ζημειώνει παρά ωφελεί.
«Αυτός που έμαθε να πετάει σε μια μέρα, πρώτα στάθηκε, μετά περπάτησε, έτρεξε, σκαρφάλωσε και χόρεψε. Κανείς δεν πέταξε μέχρι να μάθει να πετάει»
Ο ρεαλιστής φιλόσοφος δεν πίστεψε ποτέ σε ημίμετρα. Καλούσε τα άτομα να εμπιστευθούν τη διαδικασία, και σταδιακά, υπομονετικά αλλά και σταθερά να κάνουν τα πράγματα βάσει της λογικής σειράς τους.
Υπό αυτό το πρίσμα, αξίζει να εμπιστευτείς την τάξη των πραγμάτων, καθώς κάθετι στη ζωή έχει μια διαδικασία και έναν απαραίτητο κόπο τον οποίο καταβάλεις για να βρεθείς εγγύτερα στους στόχους και τις επιδιώξεις σου.
«Δεν είναι η έλλειψη αγάπης, αλλά η έλλειψη φιλίας που κάνει τους γάμους δυστυχισμένους»
Ο Νίτσε πιστεύει στη βαθύτερη σύνδεση τον ανθρώπων.
Όσο και αν κρατήσει ένας έρωτας, λοιπόν, δεν μπορεί ποτέ να αντικαταστήσει μια φιλία, την ουσιαστικότερη και ιερότερη ανθρώπινη σχέση.
Ακόμη και αν το πάθος και ο έρωτας αρχίσουν να αποκλιμακώνονται, η δυνατότητα να κάνεις χιούμορ, να συντροφεύσεις, να φροντίσεις, να υποστηρίξεις και να τραβήξεις λίγο πιο ψηλά τον σύντροφό σου παραμένει διαθέσιμη.
Αυτά είναι και κάποια από τα χαρακτηριστικά μιας ισχυρής φιλίας.
«Ο,τι δε μας κοτώνει, μας κάνει δυνατότερους»
Η δυσκολία φέρνει ενδυνάμωση, το εμπόδιο φέρνει ανάπτυξη ικανοτήτων και η υπερπήδησή του φέρνει ένα μάθημα ζωής για αυτόν που έχει τα αυτιά του ανοιχτά για να το ακούσει.
Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να αυξήσεις την ανθεκτικότητά σου, σύμφωνα πάντα με τον Νίτσε, από το να τρέξεις στις δυσκολότερες «πίστες» της ζωής.
«Αυτός που έχει την απάντηση στο «γιατί να ζεις;», μπορεί να αντέξει κάθε «πώς»
Σήμερα γνωρίζουμε, μέσα από τις έρευνες του κλάδου της θετικής ψυχολογίας, ότι οι άνθρωποι που έχουν ένα νόημα ζωής, έναν λόγο ή έναν στόχο για τον οποίο ξυπνούν κάθε πρωί, βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση και απολαμβάνουν μεγαλύτερης επιτυχίας.
Αυτό που υποστηρίζει και ο Νίτσε είναι ότι, παρά τις συνθήκες της ζωής, οι οποίες είναι, άλλωστε, προσωρινές, αρκεί να υπάρχει ένα νόημα σε αυτή, για να μπορείς να συνεχίσεις.
«Ήμουν στο σκοτάδι, αλλά έκανα τρία βήματα και με βρήκα στον Παράδεισο. Το πρώτο ήταν μια καλή σκέψη, το δεύτερο μια καλή κουβέντα και το τρίτο μια καλή πράξη»
Αυτό που σκεφτόμαστε και αφηγούμαστε έχει τη δύναμη να δημιουργήσει την πραγματικότητά μας, με τον ίδιο τρόπο με αυτό που, τελικά, πράττουμε.
Είναι υψίστης σημασίας να καταφέρνει κανείς να διατηρεί μια αφήγηση (σε σκέψη και πράξη) για τη ζωή η οποία διέπεται από θετικές νοηματοδοτήσεις, αξίες και αρετές.
«Απόλαυσε τη ζωή. Δεν είναι πρόβα»
Αυτή είναι μια υπενθύμιση διά στόματος Νίτσε πως αυτή, τουλάχιστον, η ζωή, είναι μοναδική. Ουδείς γνωρίζει μετά βεβαιότητας εάν υπάρχει η δυνατότητα επανάληψης.
Το μοναδικό βέβαιο είναι ότι η ζωή μας είναι στα χέρια μας. Και αν δεν είναι, είναι καιρός να την αναλάβουμε.
«Η μοναξιά μας κάνει ανθεκτικότερους απέναντι στον εαυτό μας, και πιο τρυφερούς απέναντι στους άλλους»
Ένα μεγάλο θέμα με το οποίο καταπιάστηκε ο αντισυμβατικός φιλόσοφος ήταν η μοναξιά. Αναγνωρίζει με συμπόνοια το βίωμα, ίσως επειδή γνωρίζει εκ των έσω πώς μοιάζει να έχεις μονάχα τον εαυτό σου να στηριχθείς.
Εξ ου και η μεταμορφωτική δύναμη της μοναξιάς στη σχέση του ατόμου με τους γύρω του.
«Ξέρεις πως μια στιγμή είναι σημαντική, όταν κάνει το μυαλό σου να μουδιάζει από την ομορφιά της»
Ο Νίτσε παραδέχεται ότι το μυαλό του δύσκολα σταματά να σκέφτεται και να προβληματίζεται. Ο τρόπος του να αντιληφθεί πως αξίζει να παύσει τις πνευματικές του εργασίες ήταν όταν κατάφερνε στ’αλήθεια να θαυμάσει την Ομορφιά γύρω του.
Αυτές οι μικρές στιγμές ευγνωμοσύνης στην καθημερινότητα είναι που μπορεί να αλλάξουν εντελώς την ποιότητά της. Αρκεί να είμαστε αρκετά παρόντες, πνευματικά, για να γίνουμε μάρτυρές τους.
«Γίνε αυτό που είσαι»
Φαινομενικά, αυτό είναι ένα ταυτολογικό κάλεσμα, σχεδόν απλοϊκό. Κι όμως, εδώ βρίσκεται η ουσία της φιλοσοφίας του Νίτσε, υπερασπιστή του δικαιώματος στη διατήρηση της ατομικότητας και της προσωπικής ταυτότητας του κάθε ατόμου ξεχωριστά.
Ο μοναδικός τρόπος να αγκαλιάσεις στην ολότητά του αυτό που υπάρχει βαθιά μέσα σου, είναι να γίνεις αυτό, να το επιτελέσεις και να το υποστηρίξεις μέχρι τέλους, χωρίς εκπτώσεις και δισταγμό.
Και κυρίως: χωρίς εξωτερικές αυταρχικές παρεμβάσεις, που προσπαθούν να σε ετεροκαθορίσουν χωρίς πραγματικά να σε αποδεχθούν.
Για τον επίλογο, έχω δημιουργήσει έναν συνοπτικό οδηγό για εσένα που θα ήθελες να εντρυφήσεις σε εκτενέστερες τοποθετήσεις του φιλοσόφου.
Αν σε ενδιαφέρει η φιλοσοφία του Νίτσε, σε καλώ να μη μείνεις στους τίτλους.
Τα βιβλία που θα σου πρότεινα στην περίπτωση που δεν έχεις ξανασχοληθεί με τα γραπτά του είναι η “Θέληση για Δύναμη” (1901), το “Πέρα από το Καλό και το Κακό” (1886) και η “Γενεαλογία της Ηθικής” (1887).
Είναι βιβλία που εκτός από την εύληπτη δομή τους, περιλαμβάνουν όλες τις έννοιες του υπαρξισμού του Νίτσε και έχουν τα φόντα να σου δώσουν μία σφαιρική εικόνα των αντιλήψεών του.
Αντιθέτως, θα σε αποθάρρυνα να αποκτήσεις την πρώτη σου επαφή διαβάζοντας το δημοφιλές “Τάδε έφη Ζαρατούστρας” (1883) ή τον “Αντίχριστο” (1895).
Θεωρώ ότι τα δύο αυτά βιβλία, παρά την τρομακτική σημασία τους για το χώρο της φιλοσοφίας, είναι πολύ δυσανάγνωστα, είτε εξ αιτίας του ποιητικού στυλ στην πρώτη περίπτωση, είτε λόγω του προβοκατόρικου στυλ του “Αντιχρίστου”.
Είναι, λοιπόν, εύκολο να σε απομακρύνουν από την πραγματική ουσία των κειμένων του, και να σε αποπροσανατολίσουν από αυτό που στα αλήθεια θέλει εκείνα να μεταδώσουν.
