Θυμάσαι εκείνο το όνειρο που ήσουν στο γραφείο με τις πιτζάμες και που, για κάποιον παράξενο λόγο, όλοι σου οι συνάδελφοι έμοιαζαν με σαρδέλες; Μάλλον όχι. Στην πραγματικότητα, ξεχνάς το 95% των ονείρων σου μέχρι να σηκωθείς από το κρεβάτι.
Υπάρχουν πολλές θεωρίες που έχουν επιχειρήσει να εξηγήσουν τη λειτουργία των ονείρων και τους λόγους που ονειρευόμαστε, αλλά όπως και να το κάνουμε, πρόκειται για έναν τομέα που είναι δύσκολο να μελετηθεί. Οι επιστήμονες δεν έχουν να αναλύσουν κάτι απτό και συνήθως βασίζονται σε όσα περιγράφουν οι άνθρωποι για τα όνειρά τους. Ωστόσο, μπορεί οι πληροφορίες που δίνουν να μην είναι πάντοτε ακριβείς.
Πώς θα ήταν, όμως, αν μπορούσαν να «μπουν» στα όνειρα των ανθρώπων;
Η έρευνα με τα διαυγή (ή συνειδητά) όνειρα
Η έρευνα, της οποίας ηγήθηκαν επιστήμονες του Northwestern University, ανέδειξε πως οι συμμετέχοντες που έβλεπαν ένα διαύγες όνειρο (lucid dream), δηλαδή που γνώριζαν πως ονειρεύονταν, μπορούσαν να «συζητήσουν» σε πραγματικό χρόνο με τους ερευνητές που τους έκαναν διάφορες – ακόμη και απλές μαθηματικές- ερωτήσεις.
Ένας στους δύο ανθρώπους έχει δει κάποια στιγμή στη ζωή του ένα διαυγές όνειρο, αν και γενικώς τέτοια όνειρα σπανίζουν. Ωστόσο, η ικανότητα του να αναγνωρίζει κάποιος ότι ονειρεύεται μπορεί να βελτιωθεί με εξάσκηση και να βοηθήσει τον ονειρευόμενο να ελέγξει περισσότερα στοιχεία όσο βρίσκεται σε αυτήν την κατάσταση.
Στην έρευνα που έγινε από 4 ανεξάρτητες ομάδες, με διαφορετικές προσεγγίσεις, στα πανεπιστήμια Northwestern των ΗΠΑ, της Σορβόννης στη Γαλλία, του Όσναμπρουκ της Γερμανίας και στο Ράντμπουντ της Ολλανδίας έλαβαν μέρος 36 συμμετέχοντες.
Όπως αναφέρει ο γνωστικός νευροεπιστήμονας, Benjamin Baird, του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν-Μάντισον: «Αυτή η δουλειά θέτει υπό αμφισβήτηση τους θεμελιώδεις ορισμούς του ύπνου». Δηλαδή, το γεγονός ότι ο ύπνος ορίζεται πάντα ως μια κατάσταση στην οποία ο εγκέφαλός μας δεν έχει καμία επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον.
Το Όνειρο και οι δοκιμές
Οι ερευνητές εκπαίδευσαν τους συμμετέχοντες στο πώς να αναγνωρίζουν ότι ονειρεύονταν, χρησιμοποιώντας εξωτερικά ερεθίσματα, όπως ήχους ή φώτα. Αυτά τα σήματα θα ενημέρωναν τους συμμετέχοντες ότι βρίσκονταν σε κάποιο όνειρο.
Κατά τη διάρκεια των συνεδριών, μελέτησαν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου, τις κινήσεις των ματιών και τις συσπάσεις του προσώπου, όσο οι συμμετέχοντες βρίσκονταν σε φάση ύπνου REM (Rapid Eye Movement).
Εκείνοι έπρεπε να κάνουν ένα προσυμφωνημένο σήμα ώστε να δηλώσουν πως έβλεπαν ένα διαυγές όνειρο και τότε οι ερευνητές τους έκαναν απλές ερωτήσεις που μπορούσαν να απαντηθούν με ένα «ναι» ή ένα «όχι», ή τους έδιναν να λύσουν απλά μαθηματικά προβλήματα.
Για να απαντήσουν οι ονειρευόμενοι χρησιμοποιούσαν ξανά προσυμφωνημένα σήματα. Για παράδειγμα, χαμογελούσαν ή κουνούσαν τα μάτια τους ώστε να δηλώσουν έναν αριθμό.
Τα αποτελέσματα
Έγιναν 158 ερωτήσεις στους συμμετέχοντες οι οποίοι απάντησαν σωστά κατά 18.6%, ενώ έδωσαν λάθος απαντήσεις στο 3.2% των ερωτήσεων. Το 17.7% των απαντήσεων δεν ήταν ξεκάθαρο, ενώ το 60.8% των ερωτήσεων δεν απαντήθηκε. Το σίγουρο είναι πως αποδείχθηκε ότι η επικοινωνία είναι εφικτή.
Η Karen Konkoly, κύρια συγγραφέας της μελέτης, ευελπιστεί ότι η τεχνική που χρησιμοποίησαν θα μπορέσει να λειτουργήσει θεραπευτικά, ώστε οι άνθρωποι να αντιμετωπίζουν καλύτερα, μέσα από τα όνειρα, ψυχικά τραύματα, το άγχος και την κατάθλιψη.
Όπως ανέφερε ο Baird, είναι πιθανό αυτοί οι «διάλογοι» να βοηθήσουν σημαντικά τους ονειρευόμενους να λύσουν προβλήματα, να μάθουν νέες ικανότητες ή να σκεφτούν δημιουργικές ιδέες. Αν και το όλο εγχείρημα θυμίζει κάτι από επιστημονική φαντασία, σίγουρα αποτελεί μια σημαντική ανακάλυψη που δύναται να οδηγήσει σε καλύτερη κατανόηση των ονείρων.
Όπως και να έχει, οι επιστήμονες έκαναν ένα σημαντικό βήμα πιο κοντά στο να κατανοήσουν έναν κόσμο που κατασκευάζεται εξ ολοκλήρου τόσο από τις αναμνήσεις, όσο και από την ίδια την φαντασία των ανθρώπων. Συμπληρωματικά πειράματα της ομάδας στοχεύουν στο να εντοπίσουν συνδέσεις μεταξύ των ονείρων και του τρόπου με τον οποίο επεξεργαζόμαστε οι ίδιοι τις αναμνήσεις μας.
