Σε κάθε χώρα της Ευρώπης υπάρχουν αυτήν τη στιγμή εργαζόμενοι ή άνεργοι που τρέμουν για τις αλλαγές που έχει επιφέρει – και θα συνεχίσει να επιφέρει – η πανδημία του Covid, στους περισσότερους κλάδους, στην εργασία τους.
Ως νέα, μέρος της Gen-Z, της γενιάς του ’96, που μόλις έχει ολοκληρώσει τις σπουδές της και κάνει τα πρώτα διστακτικά της βήματα στην αγορά εργασίας, οι εξελίξεις μου φαίνονται κάπως ανησυχητικές, αλλά παράλληλα αποτελούν και μια πρόκληση.
Όταν ξεκίνησε όλη αυτή η ιστορία, αρκετοί άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους, άλλοι μπήκαν σε καθεστώς αναστολής εργασίας και άλλοι ξεκίνησαν να δουλεύουν από το σπίτι – ορισμένοι, μάλιστα, έχασαν τις δουλειές τους τελικά και σε αυτήν την περίπτωση. Είναι εμφανές, ότι αυτές οι αλλαγές θα έχουν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην οικονομία όλων των χωρών.
Επίσης, εξαιτίας της απομακρυσμένης εργασίας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αισθανόμαστε πιο έντονα το βάρος της φράσης «Evolve or die». Ας μην γελιόμαστε. Καταλαβαίνουμε πολύ καλά ότι αν δεν είμαστε αρκετά εξοικειωμένοι με την τεχνολογία ώστε να ξέρουμε ποιο κουμπί να μην πατήσουμε για να μην καταλήξουμε να κάνουμε share-screen, εν μέσω κάποιου meeting, και καταλάβει ο εργοδότης μας ότι εκείνην την ώρα παρακολουθούμε το Queen’s Gambit στο Netflix, μάλλον θα δυσκολευτούμε αρκετά στα χρόνια που έρχονται. Δεν χρειάζεται να είμαστε και tech-savvy, αλλά ας γνωρίζουμε τα βασικά.
Οι κλάδοι που υποφέρουν 
Εννοούμε, φυσικά, τους κλάδους της εστίασης, των αερομεταφορών και του τουρισμού, και της διασκέδασης. Γενικώς, οι κλάδοι που απαιτούν φυσική παρουσία σε έναν χώρο, θα είναι πιο δύσκολο να ανακάμψουν μόλις παρέλθει η εποχή του Covid. Σε αυτούς ανήκουν και οι κλάδοι της γεωργίας και της γεωπονίας, των κατασκευών, της εξόρυξης και των μεταλλευτικών εργασιών, καθώς και της πρόνοιας και της κοινωνικής εργασίας.
Σύμφωνα με την έκθεση του Παγκόσμιου Ινστιτούτου McKinsey, οι καταναλωτές που έλαβαν μέρος στην έρευνα που διεξήγαγε απάντησαν πως το πρώτο πράγμα που θα ήθελαν να κάνουν μετά το πέρας του Covid είναι να ταξιδέψουν για αναψυχή. Εντούτοις, είναι αμφίβολο το αν οι τιμές για τους προορισμούς που τους ενδιαφέρουν θα παραμείνουν ίδιες. Το Ινστιτούτο προβλέπει πως τα επαγγελματικά ταξίδια θα μειωθούν κατά 20%, πράγμα που θα δυσκολέψει τις αεροπορικές εταιρείες οι οποίες στηρίζονται σημαντικά σε αυτά τα έσοδα. Με άλλα λόγια, αναμένεται να αυξήσουν τις τιμές για τα ταξίδια αναψυχής ώστε να καλύψουν το έλλειμμα από τα αυτά.
Νέες ευκαιρίες για εργασία και οι κλάδοι που ανθίζουν
Κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις. Έτσι, ακόμη και σε αυτήν την δύσκολη κατάσταση, υπάρχουν και κάποιες προφανείς θετικές εξελίξεις. Για παράδειγμα, αναδύονται καινούργιοι κλάδοι και εξειδικεύσεις, ειδικά σε ό,τι έχει να κάνει με την τεχνολογία.
Είναι αλήθεια πως ο κλάδος της τεχνολογίας ευνοήθηκε σημαντικά από τα αλλεπάλληλα lockdowns. Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, καθώς και οι υπηρεσίες streaming μας συνόδευσαν σε όλη τη διάρκεια της καραντίνας και συνεχίζουν δυναμικά. Σύμφωνα με την McKinsey οι διαδικτυακές αγορές αυξήθηκαν σημαντικά και πάνω από το 60% των καταναλωτών που συμμετείχαν στην έρευνα απάντησε ότι θα διατηρήσει κάποιες από τις υπηρεσίες ψυχαγωγίας στις οποίες έκανε συνδρομές, κάτι που προβλέπεται να οδηγήσει, βέβαια, και σε μειωμένη ζήτηση για τους κινηματογράφους και τα θέατρα.
Θετικές είναι οι προβλέψεις και για όσους κλάδους έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα να λειτουργήσουν με τηλεργασία, όπως τα επαγγέλματα στην οικονομία και την ασφάλιση, στο management και στις τηλεπικοινωνίες.
Οι φαρμακευτικές εταιρείες σημειώνουν, επίσης, ανοδική πορεία. Παράλληλα, γίνονται προσλήψεις στο Εθνικό Σύστημα Υγείας προσωπικού που θα βοηθήσει στον εμβολιασμό του πληθυσμού, αλλά και άλλων ειδικοτήτων.
Ποιες είναι οι εκτιμήσεις για την εργασία στο μέλλον
Για τους περισσότερους από εμάς η δουλειά μας ακολούθησε στο σπίτι. Και αυτό αναμένεται να συνεχιστεί και μετά το τέλος της πανδημίας. Γενικότερα, η τεχνολογία φαίνεται πως θα παίξει κομβικό ρόλο από εδώ και πέρα σε ό,τι αφορά την εργασία μας.
Σύμφωνα με την έρευνα της Dell Inc. το 80% της Gen-Z ευελπιστεί να εργαστεί σε τομείς που αφορούν τις νέες τεχνολογίες, ενώ το 91% δήλωσε πως η τεχνολογία θα παίξει σημαντικό ρόλο στην επιλογή εργασίας. Επιπλέον, το 59% θεωρεί ότι η εργασία τους δεν θα συνεχίσει να υπάρχει με την ίδια μορφή στα επόμενα 20 χρόνια, εξαιτίας των αλλαγών που θα επιφέρει η τεχνολογία.
Η τηλεργασία είναι μια νέα, παγκόσμια τάση η οποία, αν και αντιμετωπίζεται με κάποια δυσπιστία ακόμη στην Ελλάδα, δεν επηρέασε αρνητικά, αλλά σε ορισμένους τομείς αύξησε κιόλας την παραγωγικότητα των εργαζομένων.
Σίγουρα υπάρχουν θετικά και αρνητικά στην εξ αποστάσεως εργασία. Για παράδειγμα, το να μην συναντάμε τους εργοδότες ή τους συνεργάτες μας δυσκολεύει σημαντικά στο να τους γνωρίσουμε καλύτερα ή να ενδυναμώσουμε τις σχέσεις μας μαζί τους. Ακόμη, ορισμένοι από εμάς δυσκολεύονται να εργάζονται συγκεντρωμένα και αποτελεσματικά χωρίς την πίεση (χρόνου, πίεση για αποδοτικότητα κ.ο.κ) που υπάρχει στο χώρο του γραφείου. Η αίσθηση ότι το σπίτι μας είναι παράλληλα ο χώρος εργασίας μας είναι πρωτόγνωρη για πολλούς από εμάς. Και κάπως παράξενη. Εκεί που επιστρέφαμε στο σπίτι για να ηρεμήσουμε, ξαφνικά η δουλειά μας βρίσκεται γύρω μας συνεχώς και αυτό μπορεί να μας αγχώσει τρομερά.
Παρ’ όλα αυτά, η δυσκολία στις μετακινήσεις μας μειώνεται, εργαζόμαστε από ένα ασφαλές, οικείο και ήσυχο περιβάλλον και βρισκόμαστε πολύ περισσότερο στο σπίτι, με αποτέλεσμα να μπορούμε να αφιερώσουμε περισσότερο χρόνο στην οικογένειά μας.
Όπως και να έχει, φαίνεται πως οι επιχειρήσεις θα κληθούν να προσαρμοστούν σε αυτήν την καινούργια κανονικότητα, αν θέλουν να επιβιώσουν. Το ίδιο και οι εργαζόμενοι οι οποίοι θα πρέπει να σκεφτούν ευέλικτα, δημιουργικά και, ενδεχομένως, να φρεσκάρουν τις γνώσεις τους σε ό,τι αφορά τους υπολογιστές και το διαδίκτυο.
